Giống cây dổi là gì? Đặc điểm, phân loại và cách trồng

Bạn muốn trồng cây dổi tại nhà để tự tay thu hoạch những quả dổi thơm ngon, tự nhiên? Bạn đang tìm hiểu về các giống cây dổi phù hợp với điều kiện khí hậu và đất đai của mình? Hãy cùng Cây Cảnh Quảng Trị tìm hiểu về những giống cây dổi phổ biến và cách trồng hiệu quả.

Giới thiệu chung về cây dổi

Cây dổi, với tên khoa học là Schinus molle, là một loài cây thuộc họ Anacardiaceae, có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới châu Mỹ. Tại Việt Nam, cây dổi được trồng nhiều ở các tỉnh miền núi phía Bắc, đặc biệt là các tỉnh Tây Bắc. Với vẻ đẹp tự nhiên và những giá trị kinh tế, y học vô cùng quý giá, cây dổi từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của người dân vùng cao.

Đặc điểm sinh thái của cây dổi

• Hình dáng: Cây dổi là cây gỗ lớn, cao từ 10-20m, tán lá rộng, cành lá xum xuê. Lá cây kép lông chim, nhỏ và có màu xanh đậm.
• Quả: Quả dổi có hình cầu, đường kính khoảng 5-7mm, khi chín có màu đỏ tươi. Bên trong quả chứa một hạt cứng.
• Mùa ra hoa, quả: Cây dổi ra hoa vào mùa xuân, quả chín vào mùa thu.
• Điều kiện sinh thái: Cây dổi thích hợp với khí hậu nhiệt đới, ẩm, chịu hạn tốt và có thể sinh trưởng trên nhiều loại đất khác nhau.

Các giống cây dổi phổ biến

Dổi Rừng

• Đặc điểm: Mọc hoang trong tự nhiên, ít được chăm sóc nên cây thường thấp, tán lá nhỏ, hạt nhỏ.
• Ưu điểm: Khả năng thích nghi cao với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt.
• Nhược điểm: Năng suất thấp, chất lượng hạt không đồng đều.

Dổi Trồng

• Đặc điểm: Được nhân giống từ hạt hoặc ghép, cây trồng có nhiều ưu điểm hơn dổi rừng.
• Ưu điểm: Năng suất cao, quả to, hạt đều, chất lượng tốt hơn dổi rừng.
• Phân loại:
  • Dổi ghép: Được ghép mắt từ cây mẹ cho quả ngon, nhằm mục đích nhân giống nhanh và giữ được đặc tính của giống.
  • Dổi hạt: Nhân giống từ hạt, cây con có thể không giữ được đặc tính của cây mẹ.

Các Giống Dổi Khác

Ngoài dổi rừng và dổi trồng, còn có nhiều giống dổi khác nhau được phân biệt dựa trên các đặc điểm như kích thước cây, hình dáng lá, màu sắc quả… Ví dụ:

• Dổi chun: Có nhựa thơm, thường được sử dụng để làm hương liệu.
• Dổi đá: Mọc trên các vùng đất đá, có khả năng chịu hạn tốt.
• Dổi vàng: Quả có màu vàng, hạt to.
• Dổi găng: Lá nhỏ, quả nhỏ.
• Dổi lào: Có nguồn gốc từ Lào, được trồng nhiều ở các tỉnh biên giới.
• Dổi nếp: Hạt to, tròn, giống hạt nếp.

Tiêu chí chọn giống cây dổi

Khi chọn giống cây dổi, cần lưu ý các yếu tố sau:

• Mục đích sử dụng: Nếu trồng để lấy gỗ, nên chọn giống cây lớn, gỗ cứng. Nếu trồng để lấy hạt, nên chọn giống có năng suất cao, hạt to, thơm.
• Điều kiện đất đai: Mỗi giống dổi có khả năng thích nghi với điều kiện đất đai khác nhau.
• Khí hậu: Cây dổi thích hợp với khí hậu nhiệt đới, ẩm.
• Khả năng chống chịu sâu bệnh: Nên chọn giống cây có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt.

Đặc điểm sinh thái của cây dổi

Cây dổi là một loài cây có khả năng thích nghi cao với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt. Để hiểu rõ hơn về loài cây này, chúng ta cùng tìm hiểu về các đặc điểm sinh thái của cây dổi nhé.

1. Khí hậu

• Nhiệt độ: Cây dổi ưa khí hậu nhiệt đới, ấm áp. Chúng có thể chịu được nhiệt độ cao và sự thay đổi nhiệt độ đột ngột.
• Độ ẩm: Cây dổi ưa ẩm, thích hợp với những vùng có lượng mưa trung bình khá cao. Tuy nhiên, chúng cũng có khả năng chịu hạn tốt.

2. Đất

• Độ pH: Cây dổi có thể sinh trưởng trên nhiều loại đất khác nhau, từ đất chua đến đất kiềm. Tuy nhiên, chúng thích hợp nhất với đất tơi xốp, giàu chất hữu cơ.
• Độ thoát nước: Cây dổi không chịu được ngập úng, vì vậy đất trồng cần phải thoát nước tốt.

3. Ánh sáng

• Cây ưa sáng: Dổi là loài cây ưa sáng, chúng cần nhiều ánh sáng mặt trời để quang hợp và phát triển tốt.

4. Khả năng sinh trưởng

• Tốc độ sinh trưởng: Tốc độ sinh trưởng của cây dổi tương đối chậm, đặc biệt ở giai đoạn đầu.
• Tuổi thọ: Cây dổi là loài cây lâu năm, có tuổi thọ cao.
• Khả năng tái sinh: Cây dổi có khả năng tái sinh chồi rất tốt từ gốc hoặc từ rễ.

5. Khả năng thích nghi

• Chịu hạn: Cây dổi có bộ rễ ăn sâu, giúp chúng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng từ sâu trong lòng đất, nhờ đó có khả năng chịu hạn tốt.
• Chịu úng: Cây dổi không chịu được úng nên cần trồng ở những nơi có hệ thống thoát nước tốt.
• Chịu sâu bệnh: Cây dổi tương đối khỏe mạnh, ít bị sâu bệnh tấn công. Tuy nhiên, trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt hoặc chăm sóc không đúng cách, cây vẫn có thể bị một số loại sâu bệnh như rệp, sâu đục thân.

Giá trị của cây dổi

Giá Trị Kinh Tế

• Hạt dổi: Là phần được sử dụng phổ biến nhất. Hạt dổi được rang chín, xay nhỏ để làm gia vị, tạo hương vị đặc trưng cho nhiều món ăn. Ngoài ra, hạt dổi còn được dùng để ép dầu, làm thuốc, ngâm rượu.
• Gỗ dổi: Gỗ dổi có màu sắc đẹp, vân gỗ tự nhiên, rất cứng chắc và bền bỉ. Nó được sử dụng để sản xuất đồ nội thất cao cấp, đồ thủ công mỹ nghệ, nhà cửa.
• Nhựa dổi: Nhựa dổi có thể được sử dụng để làm chất kết dính, đánh bóng đồ gỗ.

2. Giá Trị Y Học

• Hạt dổi: Có tác dụng kháng khuẩn, giảm đau, tiêu viêm.
• Lá dổi: Được sử dụng để chữa ho, long đờm, tiêu chảy.
• Vỏ cây: Có tác dụng chữa các bệnh về da.

3. Giá Trị Văn Hóa

• Gia vị truyền thống: Hạt dổi là một phần không thể thiếu trong ẩm thực truyền thống của nhiều dân tộc Việt Nam, đặc biệt là các dân tộc vùng cao.
• Nguyên liệu làm rượu: Rượu dổi là một loại rượu đặc sản của vùng núi, có hương vị thơm ngon, độc đáo.
• Đồ thủ công mỹ nghệ: Các sản phẩm làm từ gỗ dổi như bát, đĩa, muỗng, đũa… không chỉ có giá trị sử dụng mà còn mang ý nghĩa văn hóa.

4. Giá Trị Môi Trường

• Bảo vệ đất: Hệ thống rễ của cây dổi ăn sâu vào lòng đất, giúp cố định đất, chống xói mòn.
• Cân bằng hệ sinh thái: Cây dổi cung cấp môi trường sống cho nhiều loài động vật.
• Làm sạch không khí: Cây dổi có khả năng hấp thụ khí CO2 và các chất độc hại trong không khí, góp phần làm sạch môi trường.

Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây dổi

Chọn Giống và Chuẩn Bị Đất

• Chọn giống: Nên chọn giống dổi bản địa, khỏe mạnh, có năng suất cao và phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai của địa phương.
• Chuẩn bị đất: Đất trồng dổi cần tơi xốp, giàu chất hữu cơ, thoát nước tốt. Trước khi trồng, đất cần được làm sạch cỏ dại, cày bừa kỹ và bón lót phân hữu cơ.

2. Kỹ Thuật Trồng

• Thời vụ trồng: Thời vụ trồng thích hợp là vào đầu mùa mưa, khi đất đủ ẩm.
• Kích thước hố trồng: Đào hố trồng có kích thước 40x40x40cm.
• Cách trồng: Đặt cây giống vào giữa hố, lấp đất và vun gốc. Tưới nước đầy đủ sau khi trồng.
• Mật độ trồng: Khoảng cách giữa các cây từ 3-4m.

3. Chăm Sóc

• Tưới nước: Tưới nước thường xuyên, đặc biệt trong mùa khô.
• Bón phân: Bón phân định kỳ 2-3 lần/năm, kết hợp với làm cỏ, vun gốc.
• Phòng trừ sâu bệnh: Thường xuyên kiểm tra cây để phát hiện và phòng trừ sâu bệnh kịp thời.
• Tỉa cành: Tỉa bỏ những cành sâu bệnh, cành khô héo để cây thông thoáng và phát triển tốt hơn.

4. Thu Hoạch

• Thời điểm thu hoạch: Hạt dổi chín vào mùa thu. Khi quả chín, vỏ chuyển sang màu đỏ tươi, hạt cứng thì tiến hành thu hoạch.
• Cách thu hoạch: Hái quả bằng tay, phơi khô và tách lấy hạt.

Kết bài:

Trồng cây dổi không chỉ mang đến nguồn nguyên liệu tự nhiên cho gia đình mà còn là cách để bạn kết nối với thiên nhiên, tạo nên một không gian xanh mát và mang đến những trải nghiệm thú vị.